Tip van de maand - 2011
December 2011 - Laat de drukproef controleren!
Wij maken niet altijd volledig deel uit van een vertaalproces helaas. Zo kan het zijn dat we alleen een vertaling in Word maken, die later wordt verwerkt in een mooie brochure. Maar niet iedere dtp'er is op de hoogte van stijlregels in andere talen. Denk bijvoorbeeld eens aan het correct afbreken van een zin. Hoewel we het liefst het hele traject van A tot Z voor u verzorgen (van kaal ontwerp tot aan de definitieve vertaalde versie in PDF die zo naar de drukkerij kan), kan het zijn dat de desktoppublishing om wat voor reden dan ook niet via ons loopt. Wij raden in dat geval wél aan om de drufproef te laten controleren door een native speaker. Als iets al eenmaal is gedrukt en verspreid is het te laat om een fout te corrigeren. Door een drukproefcontrole worden de laatste puntjes nog op de i gezet, zodat uw bestand werkelijk klaar is om gedrukt te worden, zonder fouten.
De controle van een drukproef berekenen we meestal per uur. Afhankelijk van de taal rekenen we hier tussen de 30 en 50 euro exclusief btw per uur voor.
November 2011 - Een terminologielijst samenstellen
Wanneer er vaak dezelfde termen moeten worden vertaald, bijvoorbeeld bij een handleiding of bij ingrediëntendeclaraties, is het belangrijk dat bepaalde termen steeds op dezelfde manier worden vertaald. Het is haast een onmogelijke klus om dat handmatig of uit het hoofd te doen.
Gelukkig bestaan er tegenwoordig diverse softwareprogramma's die vertalers assisteren bij het consistent toepassen van de juiste terminologie. Dergelijke programma's maken gebruik van geprepareerde terminologielijsten. Zo'n lijst samenstellen kan op allerlei manieren en het hoeft niet moeilijk te zijn. De meest eenvoudige vorm is een Excel-bestand van twee kolommen. Links de brontaal, rechts de juiste vertaling. Er zijn ook meer uitgebreide mogelijkheden, bijvoorbeeld een lijst waarbij een afbeelding aan een bepaalde term kan worden gekoppeld of waarbij een term uitgebreid kan worden beschreven. Bij voorkeur bevat de terminologielijst informatie over het vakgebied. Een term als 'verhoging' betekent in medische context tenslotte iets heel anders dan in bouwkundige context. Bij vertaalbureau Tilburg Translations maken we gaandeweg het vertaalproces een terminologielijst aan, zodat bij een volgende vertaling direct dezelfde terminologie wordt toegepast. De lijst kan ook worden geëxporteerd zodat u ook voor eigen gebruik de voordelen kan ervaren.
Oktober 2011 - Makkelijk uitwisselen van bestanden
Als er een bedrijfstak is die veel profijt heeft van het internet, dan is het wel de vertaalindustrie. Vroeger gingen vertalingen nog op 1,44 MB diskettes per post naar de klant. Of werd er een uitgeprinte pagina per fax verzonden, wat toch ook verre van ideaal was. Zo zonde van al dat papier, inkt en moeite. Om over CO2-uitstoot nog maar te zwijgen. Tegenwoordig is bestanden uitwisselen een peulenschil, maar als er grote bestanden of juist heel veel bestanden tegelijk moeten worden uitgewisseld, dan ondervinden sommigen toch nog problemen. Niet iedere e-mailserver kan goed overweg met bestanden groter dan 10 MB. Sommige e-mailservers kunnen zelfs maar 2 MB per keer aan, of nóg minder. En vanaf dat moment wordt het soms een rommeltje... "Ik stuur je de bestanden in 6 aparte e-mails" of "mijn mailprogramma loopt steeds vast" hoor je dan vaak. Het leidt tot vertragingen, ergernissen en tijdverlies. E-mail is eigenlijk ook een vrij oude techniek en nooit bedoeld geweest om grote bestanden te versturen. Gelukkig zijn er tegenwoordig zeer veel gebruiksvriendelijke mogelijkheden om bijvoorbeeld die grote Powerpoint-presentatie, of complete InDesign-folder te versturen naar een collega, drukkerij, of vertaalbureau.
Bestanden versturen naar Tilburg Translations
Allereerst kan men bestanden tot 250 MB naar ons verzenden via het offerteformulier. Heeft u een bestand dat groter is dan 250 MB? Dan kunnen we voor u onze FTP-server beschikbaar stellen, of maak gebruik van het handige WeTransfer of probeer eens Dropbox.
Soms kan het ook voorkomen dat u heel veel losse bestanden moet versturen, bijvoorbeeld 25 Word-documenten. Door al de documenten samen te voegen tot één bestand, kunt u gemakkelijk alle bestanden in één keer versturen. De twee meest gebruikte programma's daarvoor zijn: 7-Zip (geheel gratis) en WinRAR.
September 2011 - Voorkom extra werk
Neem tijdig contact op met uw vertaalbureau en informeer naar de beste manier om uw documenten te laten vertalen. Als u bijvoorbeeld een technische tekening in AutoCAD moet gaan maken, en u weet dat de tekening later ook vertaald moet worden, vraag dan hoe u de bronteksten het beste aan kunt leveren. Hierdoor kan het vertaalproces worden vereenvoudigd en zo kunt u bijvoorbeeld onnodig knip-en-plak-werk voorkomen. Wij kunnen met zeer veel bestandsformaten over weg. Dus u kunt gewoon uw bronbestanden van bijvoorbeeld InDesign aanleveren, wij doen de rest. U krijgt uw vertaling keurig terug in InDesign-formaat.
Augustus 2011 - Vertaal alleen het nodige
Vertaal alleen wat ook echt moet worden vertaald. Een maandelijkse nieuwsbrief of informatiekrantje kan informatie bevatten die alleen van toepassing is op Nederland, bijvoorbeeld als er melding wordt gemaakt van een Nederlands tv-programma waarin uw product te zien was. Dat kan een leuk berichtje zijn voor Nederlandse lezers, maar zoiets is vaak nietszeggend voor bijvoorbeeld een Fransman. Neem daarom de tekst door met uw vertaalbureau en overleg over de te vertalen tekst. Want als u minder laat vertalen, kunt u besparen op uw vertaalkosten.
Juli 2011 - Een beëdigde vertaling is niet per definitie beter
Er is soms wat verwarring omtrent beëdigde vertalingen. Een beëdigde vertaling is niet per definitie beter dan een normale vertaling, integendeel. In veel gevallen kleeft er een aantal nadelen aan een beëdigde vertaling. Het uiteindelijke vertaalde document moet tenslotte altijd in papiervorm worden aangeleverd. En dat neemt extra tijd in beslag. Uitprinten, stempelen, ondertekenen, vaak nog scannen en dan per post of (dure) koerier naar de ontvanger. Allemaal bijkomende handelingen die bij een normale vertaling niet nodig zijn. Bovendien is het zo dat er vaak geen correctieronde plaats zal vinden. De kans op fouten is dan ook wat groter. De opmerking 'Doe maar beëdigd, want het moet wel goed zijn' is dus niet op zijn plek. In sommige gevallen kan het niet anders, en moet bijvoorbeeld een geboorteakte beëdigd vertaald worden. Wij helpen u dan graag. Maar als een beëdigde vertaling niet per se nodig is, vertrouw dan gerust op onze vakkennis en ervaring. Wij werken louter met ervaren vertalers, en besteden veel aandacht aan kwaliteitscontroles. Want dergelijke kwaliteitscontroles garanderen foutloze vertalingen. Een beëdigde vertaling an sich niet.
Juni 2011 - Overschat uzelf niet
Misschien is het een beetje een gevoelig onderwerp, maar Nederlanders hebben de neiging om zichzelf te overschatten, zeker als het gaat om hun talenkennis. Dat was de conclusie van een onderzoek uitgevoerd door onderzoekers van de Nijmeegse Radboud Universiteit. Een onderzoeksteam van de afdeling Bedrijfscommunicatie testten de taalvaardigheid van werknemers van tien Nederlandse bedrijven met meer dan 500 werknemers in dienst. Het onderzoek richtte zich op de talen: Frans, Duits, Engels en Nederlands. Maar liefst een kwart van de onderzochte personen kwam niet boven het beginnersniveau uit, terwijl ze zichzelf als gevorderde of zelfs vergevorderde beschouwden. Leidinggevenden dachten zelf in de hoogste categorie thuis te horen, maar de helft van hen kwam slechts als halfgevorderd of minder uit de bus. De aanleiding tot het onderzoek was een bericht van de Europese Commissie, over hoe Europeanen hun vreemdetalenbeheersing inschatten. Nederlanders bleken een hoge pet op te hebben van hun eigen kunnen; ze werden op dit punt alleen voorbijgestreefd door de Luxemburgers. De onderzoekers van de Radboud Universiteit wilden graag weten of dat optimisme van de Nederlanders wel op zijn plaats is. Hun antwoord is duidelijk: nee.
Vertrouw daarom op de vakkennis van een professioneel vertaalbureau. Heeft u zelf al een tekst geschreven of vertaald? Stuur de tekst gerust naar ons voor een onafhankelijk oordeel van onze specialisten!
Mei 2011 - Let op consistente terminologie
Een belangrijk onderdeel van een professionele vertaling is het consistent toepassen van de juiste terminologie. Hoewel we ernaar streven om per klant altijd dezelfde vertaler aan te stellen, kan het natuurlijk voorkomen dat deze vertaler op een bepaald moment bezet is, of afwezig door bijvoorbeeld vakantie. Door vervolgens met een andere vertaler te werken, is de kans groot dat deze vertaler voor sommige termen een andere vertaling kiest dan zijn of haar voorganger. Die nieuwe vertaling hoeft overigens zeker niet minder te zijn. De term 'lijm' kan in het Engels worden vertaald met glue maar ook met adhesive. En in het Duits kan lijm worden vertaald met zowel Leim als Klebstoff. Beide vertalingen zijn juist maar voor de lezer kan het soms verwarrend zijn als hij in een gebruiksaanwijzing steeds verschillende termen tegenkomt. En aangezien zelfs de beste vertalers ook een foutje kunnen maken, zouden verschillen in terminologie zelfs bij één vertaler kunnen optreden. Bijvoorbeeld in een heel lange tekst of wanneer er veel tijd zit tussen twee verschillende vertaalopdrachten.
Gelukkig is er een oplossing! Door gebruik te maken van CAT-programma's (CAT staat voor Computer Assisted Translation) kunnen vertalers gebruik maken van referentiemateriaal in de vorm van eerder gemaakte vertalingen. Deze vertalingen worden opgeslagen in een zogeheten vertaalgeheugen. Een zin als: "Lees voor gebruik de bijsluiter" of "Buiten bereik van kinderen bewaren" kunnen al eerder voor u zijn vertaald, en het CAT-programma helpt de vertaler dan om dezelfde vertaling te gebruiken als de vorige keer.
Maar een vertaalgeheugen alleen is niet genoeg. Als een term in een andere zin voorkomt, kan het alsnog misgaan. Daarom maken we gebruik van klantspecifieke terminologielijsten. Bepaalde termen en ook productnamen worden samen met hun vertaling vastgelegd in een terminologielijst. Op die manier geeft het CAT-programma keer op keer aan wat de vertaling moet zijn van een bepaalde term. Dit komt ook van pas bij talen die in meerdere landen worden gesproken. Een simpel voorbeeld zijn de verschillen tussen het Vlaams en het Nederlands. Als we Slovak language moeten vertalen, dan schrijven we voor een Vlaamse doelgroep 'Slovaaks' en voor een Nederlandse doelgroep 'Slowaaks'.
Alleen op deze manier kunnen we zorgen voor consistente vertalingen van topniveau. Zelfs wanneer we met verschillende vertalers werken!
April 2011 - "It's unwise to pay too much, but it's worse to pay too little"
De ATA (Association of Translation Agencies) geeft het al aan op hun website: "Wil men de tarieven van de verschillende vertaalbureaus naast elkaar leggen, dan is het vaak alsof men appels met peren moet vergelijken."
Hoewel we door de lage overheadkosten van ons vertaalbureau concurrerende, eerlijke prijzen kunnen hanteren, zijn we geen prijsvechter. Natuurlijk kan u een keer geluk hebben met een goedkope vertaling, maar de vraag is of u het risico wilt nemen. In veel gevallen wordt een vertaling gemaakt naar een taal die u niet machtig bent en moet u het vertaalbureau daardoor blind kunnen vertrouwen. De professionele fulltime vertalers waar wij mee werken vragen terecht een wat hoger tarief dan beginnende vertalers met weinig ervaring. Een bekende basisregel uit de economie is: indien u kiest voor de goedkoopste aanbieder, neem dan altijd een extra marge op in uw budget om de kwaliteitsrisico's in te dekken. En als u dat doet, heeft u direct budget om meteen voor een kwalitatieve (en vaak iets duurdere) vertaling te kiezen.
Maart 2011 - Denk vooruit!
Als u overweegt de buitenlandse markt op te gaan of als u een buitenlands product op de Nederlandse markt wilt gaan introduceren, kunt u eigenlijk nooit te vroeg beginnen met het zoeken naar een vertaalbureau. Verleen uw opdracht tijdig, zodat het vertaalbureau met uw deadline rekening kan houden qua planning.
Februari 2011 - Een compleet begin is het halve werk
Het kan verleidelijk zijn om een vertaling zo spoedig mogelijk op te starten en het vertaalbureau alvast te laten beginnen op basis van een voorlopige tekst. Helaas kost dit bijna altijd meer tijd en geld dan een vertaling op basis van de definitieve versie. Ook kunnen vele versies zorgen voor verwarring met als gevolg dat de kans op onnodige fouten toeneemt. Heeft u een zeer krappe deadline en moet er toch al worden begonnen aan de vertaling zonder dat de definitieve versie klaar is? Probeer dan zo goed mogelijk aan te geven, welke versie wanneer is gemaakt en eventueel door wie. Vervolgens raden we aan om alle wijzigingen steeds vast te leggen.
Januari 2011 - Computervertalingen? Misschien over 20 jaar
Een computervertaling wordt steeds beter en kan handig zijn als u in enkele seconden en voor intern gebruik wilt weten waar een tekst in de vreemde taal ongeveer over gaat. Bekende bedrijven zoals Microsoft maken voor sommige doeleinden al gebruik van machine translation. Ze dekken zich vervolgens in met de volgende melding onder de vertaling:
Een computervertaling is lang niet goed genoeg om te functioneren als vervanger van een betrouwbaar vertaalbureau. Een taalcomputer kan u geen bewijs leveren dat de vertaling van een tekst onomstotelijk juist is, zoals een rekenmachine dat bijvoorbeeld wel kan bij een berekening.
Wat eventueel een optie is, is een zorgvuldige controle van een computervertaling door een ervaren vertaler, hoewel verreweg de meeste vertalers zo'n opdracht niet willen aannemen. Een door een computer geproduceerde vertaling is meestal zo krom, dat een professionele vertaler sneller een compleet nieuwe én betere vertaling maakt.
Maar wie weet, misschien dat er over 20 jaar betere technieken beschikbaar zijn. Uitsluiten kan men het natuurlijk niet. Of een computer ooit foutloos kan inschatten of met “red tape” nu rode tape wordt bedoeld of een overmaat aan bureaucratie, dat is natuurlijk nog maar de vraag...
Meer tips?
Voor meer tips kunt u kijken bij onze nieuwste tip van de maand.